Türkiye bir yol ayrımında
Trenin son durağına Paco de Lucia eşliğinde
Bugünlerde Türkiye’nin neresine giderseniz gidin şehirler, kasabalar, sahiller, meydanlar gümbür gümbür bir melodiyle inliyor. Gençler, kadınlar ve çocuklar bu ezgiyi sokaklarda söylüyor. Bu Paco de Lucia’nın Palenque’si. Türkçe söylenen ‘Bahar yine gelecek’ sloganıyla Erdoğan’a karşı birleşen muhalefetin resmi marşı oldu.
29 Ekim 2023’te 100. yılı kutlanacak olan Türkiye Cumhuriyeti’nin nasıl bir cumhuriyet olacağına dair tarihi kararın verildiği 14 Mayıs seçimi olacaktır. Bu herhangi bir seçim değil. Bu, buzdağının ucunda görünen Erdoğan ile muhalefet arasındaki demokratik bir yarış değil. Türkiye’nin laik ve demokratik bir cumhuriyete mi, yoksa bir Ortadoğu İslam cumhuriyetine mi evrileceği sorusu yanıtlanacak.
Türkiye bir anlamda Samuel Huntington’ın ‘Medeniyetler Çatışması’ tezinin uygulama alanı gibidir ve Doğu-Batı çatışmasından en çok zarar gören ülke konumundadır. Çünkü Türkiye tarihsel ve coğrafi olarak hem Doğu hem de Batı’dır ama aynı zamanda ne Doğu’dur ne de Batı. George Duhamel’in bizi ‘Batı ülkelerinin en doğusu, Doğu ülkelerinin en batısı’ olarak tanımlaması doğrudur. Yine de Asya ile Avrupa arasında bir köprü olan Türkiye’nin bir kimlik bunalımı yaşadığı da bir gerçek.
20. yüzyılın başlarına kadar kalbi, aklı ve idari ağırlığı Balkanlar’da olan Osmanlı Devleti yıkıldı. Cumhuriyet rejimi, başta Selanik olmak üzere Balkanlardan gelen kadrolar tarafından bir ‘ulus devlet’ olarak kuruldu. En çok ihmal edilen, asker ve çiftçi deposu olarak kullanılan Anadolu toprakları onlara bırakıldı.
Birinci Dünya Savaşı’nda kaybedilen Osmanlı topraklarından yani Balkanlar, Kafkaslar ve Ortadoğu’dan kaçan milyonlarca insan son sığınak olarak Anadolu’ya geldi. Bu topluluklar arasında eski Osmanlı tebaası olmaları dışında birleştirici bir unsur yoktu. Dilleri, adetleri, müzikleri, mutfakları, dinleri, mezhepleri farklıydı.
1923’te, daha sonra Atatürk olarak bilinen General Mustafa Kemal, bu farklı halklardan bir ulus-devlet, resmi olarak Türkiye Cumhuriyeti kurdu. İlk on yıllarda, bu genç Cumhuriyet, kurucu liderinin karizmasıyla büyüdü, ancak zamanla etnik ve dini sarsıntılar yaşamaya başladı. Çünkü dönemin ruhu, etnik ve dini grupların kendi adlarına siyasi mücadele yürütmelerine zemin hazırlamıştır.
90’lı yıllarda Türkiye’de üç farklı siyasi kutup oluşmaya başladı. Kısaca İslamcılar, laikler ve Kürtler olarak tasnif edebileceğimiz bu kutuplaşma, laiklerle İslamcıları düşmanca karşı karşıya getirdi. Kürtler ise zaman zaman bu iki gruptan ayrı veya birlikte hareket ederek kendi çıkarlarını temsil etmiştir.
2000’li yıllarda özellikle George W. Bush döneminin neo-con’ları Türkiye için bir formül geliştirdiler. Türkiye, Orta Doğu’da Amerikan çıkarlarını koruyan bir İslam cumhuriyetine dönüşecek, AB hedeflerinden vazgeçip bir Ortadoğu ülkesi olacak ve Atatürk’ün laik ve Batılı mirası ortadan kalkacaktı. Bu hedef, ancak kökleri Osmanlı İslami hilafet mirasına dayanan ve Sünni İslami hareketi temsil eden bir parti ile gerçekleştirilebilirdi.
Üstelik darbe, yolsuzluk, işkence, zulüm ve ağır bir ekonomik kriz olduğunu iddia eden askeri ve sivil yönetimler Kemalistleri yıpratmıştı.
Bu sırada AKP kuruldu ve Recep Tayyip Erdoğan yüzde 34 oyla iktidara geldi. Eski rejimlerden bıkan halk, bu yeni hareketi desteklemeye başladı. Erdoğan, İslami söylemleri, sosyal yardımları, örgütlü tarikatları ve Osmanlı’yı diriltme hayalleriyle muhafazakâr kamuoyunu heyecanlandırdı. Kendilerini Atatürk döneminin rövanşı olarak gördüler. AKP, kuruluşu ve iktidara gelişi sırasında, darbeden geriye kalan 90’ların çürümüş, tıkanmış sistemine yönelik yaygın hayal kırıklığından yararlandı. Kurulduğu dönemde ve iktidara geldiği ilk yıllarda demokratikleşme, hak, hukuk, adalet, özgürlük gibi kimsenin reddetmeyeceği kavramları vitrinine koydu.
Merkez sağ ve sol partilerin halkın sorunları yerine kendi iç çekişmeleriyle meşgul olmaları AKP’nin iktidar döneminde işine yaradı. AKP kendisine sunulan hiçbir gücü geri çevirmedi.
1990’larda tohumları atılan kutuplaşma, ilerleyen yıllarda AKP’nin iktidarını sürdürmek için en çok kullandığı araçlardan biri haline geldi. Toplumdaki ayrışmayı ve ötekileştirmeyi derinleştiren söylemler ve güçlüden yana olmanın rahatlığını tercih edenlerin iktidardaki AKP’ye yakınlaşacağı anlayışına yol açtı. Öte yandan kendi tarafında olmayanlar da eleneceklerdi.
Şu sözler Erdoğan’a ait: ‘Demokrasi bir tramvaydır; İstediğim yere geldiğimde inerim.’’
‘’Amacım için gerekirse rahip cübbesi giyerim’’
Türkiye, halk tarafından seçilen tek bir kişinin her şeye bağımsız karar verme yetkisine sahip olduğu, ancak halka karşı hiçbir sorumluluğu olmayan tuhaf bir ‘cumhuriyet’ rejimi haline geldi.
Oylama mekanizmaları kullanılarak ‘seçilmiş bir padişah’ yaratıldı. 600 yıl bir ‘Sultan Halife’nin idaresi altında ‘kul’ olarak kaldıktan sonra, bazıları bunu kabul etmeye razı oldu.
Türkiye şu anda ağır bir ekonomik krizle boğuşurken, sağdan soldan altı parti Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun liderliğinde ittifak yaptı. Ortak programları, AİHM kararlarına uyumdan siyasi şeffaflığa kadar her şeyi vaat ediyor.
Bilhassa yüz milyarlarca dolarlık (çalınan paranın rakamı 418 milyar dolar) yolsuzluk dosyalarıyla hesaplaşmayı vaat ediyor.
Ağırlıklı olarak Kürtlerden oluşan üçüncü Yeşil Sol İttifakı da Millet İttifakı olarak adlandırılan bu hareketi destekliyor.
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Erdoğan’a karşı çıkan bütün büyük partiler Kemal Kılıçdaroğlu’nnun yanına geldi
Kılıçdaroğlu, Kürt ve Alevi (evrenselci Müslüman azınlığa mensup dar gelirli bir ailenin oğlu. Bu memur yıllarca bürokrat olarak çalışmış ve bu etnik ve dini kimlikle başkan seçilmesi Obama’nın seçilmesiyle kıyaslanıyor.
Şu anda tüm kamuoyu yoklamaları Kılıçdaroğlu’nu Erdoğan’ın önünde gösteriyor. Yine de laikler arasında Erdoğan’ın gitmemek için her türlü tedbiri alacağı ve bunun tatsız olaylara yol açabileceği endişesi var.
Atmosfer gergin ve Paco de Lucia’nın sihirli elleri bile onu yumuşatmaya yetmiyor. 14 Mayıs gecesi kimileri için bir flamenko coşkusu, kimileri için bir fado hüznü olacak.
06.05.2023 / Frankfurter Allgemeine
English:
Turkey at a Crossroads
Accompanied by Paco de Lucia to the last stop of the train
No matter which part of Turkey you go to these days, cities, towns, coasts, and squares are groaning with a thunderous melody. Young people, women, and children sing this melody on the streets. This is Paco de Lucia’s Palenque. Sung in Turkish as “Spring will come again” it has become the official anthem of the opposition united against Erdoğan.
The May 14 election will be when the historic decision is made on what kind of a republic the Republic of Turkey, whose 100th anniversary will be celebrated on October 29, 2023, will be. This is not just any election. This is not a democratic race between Erdogan and the opposition, which appears on the tip of the iceberg. The crucial question of whether Turkey will evolve into a secular and democratic republic or a Middle Eastern Islamic republic will be answered.
In a sense, Turkey is like the application area of Samuel Huntington’s “Clash of Civilizations” thesis and is the country most damaged by the East-West conflict. Because Turkey is historically and geographically both East and West but at the same time neither East nor West. George Duhamel’s description of us as “the most Eastern of Western countries, the most Western of Eastern countries” is accurate. Still, it is also true that Turkey, as a bridge between Asia and Europe, is experiencing an identity crisis.
Until the early 20th century, the Ottoman Empire, whose heart, mind, and administrative weight was in the Balkans, collapsed. The Republican regime was founded as a “nation state” by cadres from the Balkans, especially from Thessaloniki. They were left with Anatolian land, which had been neglected the most and used as a depot for soldiers and farmers.
Millions of people fleeing from the Ottoman lands lost during the First World War, namely the Balkans, the Caucasus, and the Middle East came to Anatolia as a last refuge. There was no unifying factor among these communities other than being former Ottoman subjects. Their languages, customs, music, cuisines, religions, and sects were different.
In 1923, General Mustafa Kemal, later known as Atatürk, created a nation-state, officially the Republic of Turkey, out of these disparate peoples. In the first decades, this young Republic thrived on the charisma of its founding leader, but over time it began to suffer ethnic and religious convulsions. This was because the spirit of the times created a ground for ethnic and religious groups to wage a political struggle on their behalf.
In the 90s, three different political poles began to emerge in Turkey. This polarization, which we can briefly classify as Islamists, secularists, and Kurds, pitted secularists and Islamists against each other antagonistically. On the other hand, the Kurds acted together or apart from these two groups from time to time, representing their own interests.
In the 2000s, especially the neo-cons of the George W. Bush era, developed a formula for Turkey. Turkey would be transformed into an Islamic republic in the Middle East that protected American interests, it would give up its EU aspirations and become a Middle Eastern country, and Atatürk’s secular and Western legacy would be abolished. This goal could only be realized with a party rooted in the Ottoman Islamic caliphate heritage and representing the Sunni Islamic movement.
Moreover, the military and civilian administrations claiming to be coups, corruption, torture, persecution, and a severe economic crisis had worn down Kemalists.
At this time, the AKP was founded, and its president Recep Tayyip Erdoğan came to power with 34 percent of the vote. The people fed up with the old regimes, began to support this new movement. Erdoğan excited the conservative public with Islamic rhetoric, social benefits, organized religious orders, and dreams of resurrecting the Ottoman Empire. They saw themselves as a rematch of the Atatürk era. During its foundation and rise to power, the AKP took advantage of the widespread disenchantment with the rotten, clogged system of the 90s, the remnants of the coup. At the time of its foundation and in the first years of its rule, it put concepts such as democratization, rights, law, justice, and freedom in its showcase that no one could refuse.
The fact that the center-right and left-wing parties were preoccupied with their internal squabbles instead of the people’s problems played into AKP’s hands during its period in power. AKP did not turn down any of the power opportunities offered to it.
In the following years, polarization, the seeds of which were sown in the 90s, became one of the most frequently used instruments for AKP to maintain its power. Discourses that deepened the segregation and marginalization in society led to the understanding that those who preferred the ease of being on the side of the powerful would tighten their ranks with the ruling AKP. In contrast, those who were not on their side would be eliminated.
The following words belong to Erdoğan: “Democracy is a tram; I get off when I get where I want.”
”I will wear a priest’s robe if necessary for the sake of my cause.”
‘We don’t need the immorality of the West. We are the sons of a greater civilization.”
In power since 2002, Erdogan has destroyed all the institutions of the Republic and overthrown the judiciary, executive, legislature, and especially the military under his control. As a partisan president, he turned the regime into a party state. He tried to put millions of secular women who had gained the right to vote in 1934 and were shining examples in many fields, such as science, art, education, and politics, under Islamic oppression. He canceled the Istanbul Convention, which guaranteed women’s rights
The biased judiciary imprisoned philanthropists like Osman Kavala, Kurdish politicians, journalists, and human rights defenders for years while at the same time declaring that they would not abide by the rulings of the European Court of Human Rights.
After every election and referendum won by the AKP in the last 20 years, the journey on the democracy train continued, but the train slowed down more and more each day. This process has reached the final stop where the train is scheduled to leave the station.
Turkey has become a bizarre “republican” regime in which a single person, elected by the people, has the authority to decide everything independently but has no accountability to the people.
An “elected sultan” was created using the mechanisms of the vote. After 600 years of being “servants” under the rule of a “Sultan Caliph,” some people were willing to accept this.
While Turkey is currently reeling from a severe economic crisis, six parties from the right and left have allied with the leadership of Kemal Kılıçdaroğlu, the head of the Republican People’s Party. Their joint program promises everything from compliance with ECHR rulings to political transparency.
In particular, it promises to come to terms with corruption files amounting to hundreds of billions of dollars (the figure for the stolen money is 418 billion dollars).
The third alliance, the Green Left Alliance, which is predominantly Kurdish, is also backing this movement, which is now called the Millet Alliance.
All the major parties opposing Erdoğan are backing Kemal Kılıçdaroğlu in the presidential elections. Kılıçdaroğlu is the son of a low-income family belonging to the Kurdish and Alevi (universalist Muslim) minority. This civil servant has worked as a bureaucrat for years, and with this ethnic and religious identity, his election as president is being compared to Obama’s election.
At the moment, all opinion polls show Kılıçdaroğlu ahead of Erdoğan. Still, there is concern among the secularists that Erdoğan will take every precaution not to go and that this could lead to some unpleasant incidents.
The atmosphere is tense, and even Paco de Lucia’s magic hands are not enough to soften it. The night of May 14 will be a flamenco euphoria for some and a fado sadness for others.
German: